سکه های حصار شادمان

وادی حصار در جنوب جنوب تاجیکستان جایگیر است که در حدود آن، ناحیه های حصار، شهر نو، تورسون زاده، رودکی، وحدت و شهر دوشنبه واقع شده اند. برای آموزش تاریخ حصار دربرابر مواد باستان شناسی و خطی، سکه ها نیز منبعی مهم به شمار می روند. به طور کلی، پیدا شدن سکه ها در اطراف شهر دوشنبه نشان از وجود معاملات پولی در سراسر وادی حصار دارد. قدیم ترین سکۀ کشف شده در این وادی متعلق به دورۀ سلوکیان است. شش دفینه و شمار زیادی سکۀ مسین کوشانی یافت شده در این منطقه، حاکی از رشد و نمو تجارت و معاملات پولی در وادی حصار در دورۀ کوشانیان است. البته، در این دوره در نوشته های سکه ها نیز تغییرات جدی رخ داده است. در عصر پنجم میلادی در منطقۀ جنوبی آسیای میانه ازجمله وادی حصار سکه های نقره ای متعلق به شاهان ساسانی انتشار می یابند.  گنجینۀ یافت شده در دوشنبۀ قدیم که عبارت از ۳۹ درهم شاهان ساسانی بود، این موضع را تأیید می کند. با ظهور اسلام در عصرهای ۷-۸ میلادی در ایران و آسیای میانه مرحله ای نو آغاز می شود که طی آن در سکه سازی و معاملات پولی نیز تغییراتی بنیادین رخ می دهد. یافت شدن درهم اموی و دو دفینۀ درهم های عباسی در ناحیۀ حصار نشان از وقوع این تغییرات دارد. سکه هایی از عصر سامانی، سلجوقی، خوارزمشاهی، مغول و تیموری نیز در وادی حضار کشف شده است که با بررسی آن ها می توان به معاملات پولی رایج در آن روزگاران پی برد. از دیگر سکه های کشف شده در وادی حصار می توان به سکه های مربوط به شیبانیان، خاندان اشترخانی و منغیت ها اشاره کرد. نگارنده پس از بررسی سکه های یافت شده از وادی حصار به این نتیجه رسیده است که معاملات پولی از دوره های بسیار قدیم، عصر سوم پیش از میلاد، در این ناحیه پیدا شده و تا ابتدای عصر بیست در ترقی بوده است.